ایلقار نیوز:يكي از مشكلات در سيستم درماني كشور ما كه نگراني‌هاي متعددي را ايجاد كرده، استفاده بيش از حد از دارو است كه يكي از دلايل اصلي آن، تمايل پزشكان به تجويز دارو و استفاده كمتر از راه‌هاي درماني ديگر است كه دلايل متعددي مي‌توان براي آن ذكر كرد. در بررسي مساله تمايل پزشكان به تجويز دارو بايد اين نكته را مدنظر قرار داد كه بعضي بيماران نيازمند نسخه دارويي نيستند ولي بعضي ديگر از آنها نيازمند نسخه دارويي هستند. براي نمونه در رشته روماتولوژي كسي كه روماتيسم داشته باشد، بايد حتما از دارو استفاده كند، زيرا در صورتي كه دارو مصرف نكند مفاصلش تغيير شكل مي‌دهند. اما يك آرتروز يا كمردرد معمولي به دارو نياز ندارد و بيشتر به آموزش نياز دارد. به همين دليل بايد گفت بسته به نوع بيماري و شرايطي كه افراد دارند، بعضي از آنها به دارو نياز دارند و برخي ديگر هم نياز ندارند. موردي كه بايد در اين زمينه به آن توجه كرد اين است كه در نوع آموزش‌هايي كه در سيستم آموزش پزشكي به افراد داده مي‌شود به قسمت آموزش به بيمار كمتر توجه مي‌شود. از سوي ديگر، شاهد هستيم برخي از نيروهايي كه مهارت پاييني در پزشكي دارند از علامت درماني استفاده مي‌كنند. علامت درماني به اين معناست كه پزشكان برخي علائم را در بيماران مي‌بينند و تلاش مي‌كنند اين علائم را در فرد خاموش كنند، آنها براي رسيدن به علت اصلي علائم و تشخيص درست بيماري تلاش نمي‌كنند. درمان واقعي فقط استفاده از مسكن نيست، بلكه به راه‌هاي درماني ديگري هم نياز دارد. يكي از پيامدهاي علامت‌درماني استفاده فراوان از كورتون و دگزامتازون در سيستم درماني كشور ماست. استفاده از اين دارو بايد در موارد محدود و ضرور باشد ولي چون التهاب را كم مي‌كند پزشكان به تجويز آن اقدام مي‌كنند. به همين دليل بايد به جاي علامت درماني به سمت تشخيص دقيق حركت كنيم. تشخيص دقيق باعث مي‌شود بتوانيم بيماري را كنترل كنيم و آن را از بين ببريم.

عدم توجه به راهنماي باليني

نمي‌توان گفت كه در تمامي قسمت‌ها استفاده زياد از دارو رواج دارد، ولي در برخي قسمت‌ها شرايط به همين صورت است كه يكي از مهم‌ترين آنها زياده‌روي در تجويز آنتی‌بیوتیک است. علاوه بر تجويز آنتی‌بیوتیک توسط پزشكان، يكي ديگر از دلايل اصلي مصرف بالاي اين دارو در كشور ما خوددرماني‌ها و بعضا ديگردرماني‌هايي است كه افراد انجام مي‌دهند. مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک و توصيه به ديگران هم براي مصرف آن از موارد مهمي است كه مصرف اين دارو را در كشور ما افزايش داده است، اين در حالي است كه بسياري از بيماري‌ها نيازي به آنتی‌بیوتیک ندارند و با داروهاي ديگر بهبود مي‌يابند. براي نمونه مي‌توان به بيماري‌هاي ويروسي اشاره كرد كه نيازي به آنتي‌بيوتيك ندارند و محدود شونده هستند و بهبودي آن معمولا به يك هفته نياز دارد. خوردن آنتي‌بيوتيك پيامدهاي متعددي به همراه دارد كه يكي از آنها ايجاد مقاومت دارويي در بدن است. افراد بعد از مدتي كه استفاده زيادي از آنتي‌بيوتيك دارند، بدنشان در مقابل اين دارو مقاوم مي‌شود و آنتي‌بيوتيك ديگر براي درمان دردهاي آنها پاسخگو نيست. براي حل اين مشكل لازم است كه فرهنگ‌سازي‌هاي لازم صورت بگيرند تا افراد به جاي خوددرماني و مصرف خودسرانه دارو، به مراكز درماني مراجعه كنند. در عين حال پزشكان هم بايد دقت كنند دارويي كه تجويز مي‌كنند حتما بر اساس راهنماي باليني باشد. يكي از ضعف‌هاي بزرگ كشور ما در زمينه درمان اين است كه هنوز راهنماي باليني اجرا نشده است. اگر راهنماي باليني در دارونوشتن، تجويز آزمايش و ساير مراحل تشخيص بيماري وجود داشته باشد، صرفه جويي زيادي در هزينه‌هاي سيستم درمان صورت مي‌گيرد. راهنماي باليني در آموزش، پيشگيري و درمان تاثير مي‌گذارد. راهنماي باليني يكي از مهم‌ترين نقطه ضعف‌هاي سيستم بهداشت و درمان كشور ماست كه بايد وزارت بهداشت و وزارت رفاه به آن توجه كنند. اين مساله بر تمام قسمت‌هاي سيستم درمان در كشور ما تاثير گذاشته است و ضررهاي زيادي را به آنها وارد كرده است.

توجه به راه‌هاي ديگر درمان

با شيوه‌هاي جايگزين درماني كه به جاي دارودرماني از آنها استفاده مي‌شود مانند طب سنتي بايد به صورت علمي برخورد شود. در استفاده از طب سنتي هم بايد دقت شود، زيرا عدم توجه به نكات علمي در استفاده از اين طب آن را تبديل به يك منبع درآمد براي افراد سودجو مي‌كند. افرادي زيادي وجود دارند كه با كمترين سواد، داروخانه طب سنتي بازكرده‌اند و انواع و اقسام نسخه‌هاي سنتي را براي افراد تجويز مي‌كنند. اين تجويزهاي خودسرانه در حالي صورت مي‌گيرند كه حتي داروهاي گياهي هم در برخي موارد ضررهاي خود را دارند و بايد در استفاده از آنها هم دقت كرد. اگر راهنمايي‌ها علمي و بر اساس دانش كافي باشند، مي‌توانند مكمل پزشكي باشند. با توجه به تاثيري كه ساير راه‌هاي درماني دارند بايد پزشكان قبل از تجويز دارو به اين راه‌هاي مكمل هم فكر كنند و از آنها هم استفاده كنند. براي نمونه توصيه به بيمار براي نوشيدن زياد مايعات مي‌تواند تاثير زيادي در بهبود بسياري از بيماري‌ها داشته باشد و نياز افراد را به نسخه دارويي به ميزان زيادي كاهش دهد. متاسفانه در آموزش پزشكي كشور ما به راه‌هاي درماني كه مكمل و جايگزين تجويز دارويي هستند كمتر توجه مي‌شود. كمبود اين آموزش در سيستم درماني ما مي‌تواند تبعات مختلفي را به همراه داشته باشد كه يكي از آنها تمايل پزشكان به تجويز دارو است. با دادن اين آموزش‌ها مي‌توانيم از استفاده از دارو در كشورمان به ميزان زيادي بكاهيم و استفاده از روش‌هاي ديگري را كه در درمان بيماران تاثير دارند گسترش دهيم. يكي ديگر از مشكلاتي كه باعث افزايش استفاده از دارو در كشور ما شده است خود تجويزي‌هايي هستند كه افراد انجام مي‌دهند. اين خود تجويزي‌ها معمولا با اطلاعات كم و ناقص صورت مي‌گيرند و تبعات مختلفي را به همراه دارند. حتي در برخي موارد اين خوددرماني‌ها باعث تشديد بيماري و ايجاد مشكلاتي ديگر براي افراد مي‌شوند. اما مشكل از خوددرماني هم بيشتر شده و به ديگردرماني هم رسيده است. بعضي افراد هنگامي كه بيماري‌هاي ديگران را مي‌بينند براي آنها هم استفاده از داروهاي مختلف را تجويز مي‌كنند. اين در حالي است كه اين افراد دانش و اطلاعات كافي براي اين كار ندارند و اين تجويز مي‌تواند براي ديگران هم مشكلات متعددي را ايجاد كند.

* عضو كميسيون بهداشت مجلس